Zgodnie z wcześniejszym zobowiązaniem przedstawiamy Państwu bieżące wyniki badań archeologicznych prowadzonych w Rynku Starego Miasta w Przemyślu, w obszarze reliktów średniowiecznego i renesansowego Ratusza Staromiejskiego. Badania wyprzedzały realizację inwestycji pn.” Przebudowa północno-wschodniej części Rynku Starego Miasta w Przemyślu” w ramach zadania „Podziemna Trasa Turystyczna w Przemyślu” na działce nr 737 obr. 207 Przemyśl, zgodnie z oznaczeniami, na terenie stanowiska archeologicznego nr 38AZP108-84/104.
Rynek w Przemyślu wraz z placem Dominikańskim i występującymi reliktami dawnej zabudowy został wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 24.02.2009 r. pod nr rej A-331, ponadto znajduje się w obrębie układu urbanistycznego miasta Przemyśla, wpisanego do rejestru zabytków pod numerem A-1493. Zespół staromiejski w Przemyślu rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 roku został uznany za Pomnik Historii. W skali Przemyśla, Rynek Starego Miasta stanowi trzecie co do ważności stanowisko archeologiczne, po Wzgórzu Zamkowym i Archikatedrze.
Badania przeprowadzone zostały na podstawie pozwolenia Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 26.10.2021 r., znak AZP.I.5161.96.2021.MP wydanego dla Gminy Miejskiej Przemyśl, Rynek 1, 37-700 Przemyśl - Zarządu Dróg Miejskich w Przemyślu, ul. Wybickiego 1, 37-700 Przemyśl. Zakres prac oraz warunek przeprowadzenia badań archeologicznych został określony w decyzjach Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 21.12.2007 r., znak: UOZ-I-4156/264/07, z dnia 10.06.2019 r. IRN-I.5142.140.2019.AB oraz w opinii z dnia 06.05.2021 r. znak; AZP-I.5183.1.2021.MP.
Dokonaliśmy z urzędu dwóch dużych odbiorów archeologicznych, które poszerzyły naszą wiedzę o historii tego miejsca. Pierwszy odbiór badań weryfikacyjnych został przeprowadzony w dniu 04.04.2022 r.
W ramach badań przedinwestycyjnych wykonano cały zaplanowany zakres weryfikacyjnych badań archeologicznych na powierzchni 9 arów do średniej głębokości ok. 1,5 m. Ze względu na rangę i skalę odkryć zdecydowano o poszerzeniu zakresu badań, ze wskazaniem miejsc i głębokości wykopów. Badania pozainwestycyjne (dodatkowy zakres 1,25 ara oraz pogłębienie wykopów na wybranych odcinkach do głębokości od 2 do 4 m) zostały odebrane odrębnym protokołem z dnia 04.05.2022 r.
W trakcie prowadzonych badań archeologicznych zostały uchwycone korony murów fundamentów ratusza wraz z reliktami piwnic oraz fundamenty odwachu, który w części południowo-wschodniej niszczy częściowo fundamenty ratusza. Wykonano skaning laserowy odkrytych reliktów architektonicznych i ich analizę architektoniczną.
Natrafiono na 4 obiekty archeologiczne z dużą zawartością ceramiki z okresu XVI i XVII w. oraz kości zwierzęcych. W trakcie prowadzonych badań (łącznie) wykonano dokumentację z przebiegu badań weryfikacyjnych i ratowniczych: fotograficzną: 1380 zdjęć i rysunkową: 51 rysunków w skali 1:20 i 1:100.
Pozyskano zabytki archeologiczne:
materiał zabytkowy masowy:
- 395 fragmentów kafli
- 1519 fragmentów ceramiki nowożytnej XVII w., XVII/XVIII w.
- 391 fragmentów ceramiki późnośredniowiecznej
- 25 fragmentów ceramiki – porcelana
- 217 fragmentów kości, zębów, rogów zwierzęcych
- 61 fragmentów szklanych przedmiotów
- 49 fragmentów przedmiotów metalowych (gwoździe, skoble, nieokreślone)
- 5 fragmentów dachówek
materiał zabytkowy wydzielony:
- 96 fragmentów kafli XVI, XVII, p. XVIII w.
- 55 fragmentów ceramiki nowożytnej
- 22 fajki ( fragmenty i całe)
- 17 fragmentów szklanych przedmiotów (kieliszków, butelek itp.)
- 11 fragmentów przedmiotów metalowych
- 5 monet (boratynki)
- 1 fragment kościany (nieokreślony)
Aktualnie prowadzony jest nadzór archeologiczny przy pracach ziemnych związanych z wymianą nawierzchni na płycie Rynku, co stanowi kontynuację badań.
Obecnie trwają także badania architektoniczne i porównawcze oraz konserwacja zabytków odkrytych w trakcie prac archeologicznych, a także co najważniejsze, weryfikacja wyników badań z informacjami archiwalnymi. Prace te dostarczają szeregu nowych odkryć, których nie spodziewaliśmy się wcześniej. Ciekawostką jest to, że najprawdopodobniej wieża w 2 połowie XVII w., zmieniła swoje położenie. Przebudowano wówczas ratusz i zmieniono nieco jego bryłę, natomiast wieżę dobudowano w południowo-zachodnim narożniku, zamurowując dwie piwnice, dla większej stabilności nowej wieży. O tym jednak oraz o innych ważnych szczegółach powiadomimy Państwa po całkowitym zakończeniu prac i zebraniu opinii Ekspertów w tym zakresie.
