Przemyśl – Twierdza Przemyśl

Zespół zabytków Twierdzy Przemyśl stawiany jest w rzędzie największych twierdz europejskich. Cechują go wybitne wartości zabytkowe – historyczne, związane z rozwojem sztuki obronnej i krajobrazowe. Twierdza jest prawie kompletnie zachowanym do dzisiaj cennym zespołem zabytków architektury obronnej i obiektów zaplecza z bardzo rozwiniętą siecią dróg fortecznych (ewenementem na skalę europejską jest prawie kompletnie zachowany rdzeń twierdzy). Zachował się też w dużym stopniu autentyczny krajobraz warowny, na który składają się przede wszystkim systemy maskowania zielenią, ukształtowanie terenu, przebieg dróg fortecznych. Obiekty obronne twierdzy są materialnym dowodem rozwoju austrowęgierskiej sztuki obronnej (tzw. austriackiej szkoły fortyfikacyjnej) od połowy XIX w. do wybuchu I wojny światowej oraz podczas jej trwania (fortyfikacje polowe). Noszą one piętno dramatycznych wydarzeń historycznych, związanych z 3 oblężeniami w latach 1914-15, w szczególności wysadzenia newralgicznych fragmentów dzieł obronnych podczas kapitulacji załogi po drugim oblężeniu w dn. 22.03.1915 r. Forty też noszą ślady zaciętych walk trzech oblężeń, w szczególności pierwszego i trzeciego, podczas których użyta została przeciw fortom najcięższa austrowęgierska artyleria oblężnicza.

Obecny stan niektórych fortów jest też efektem powojennych rozbiórek części murowanych oraz bardzo fragmentarycznych niwelacji części obwałowań związanych z jej powojennym wykorzystaniem. Twierdza posiadała duże znaczenie w czasie walk w początkowym okresie I wojny światowej. Miała znaczenie strategiczne, odniosła duży wpływ na przebieg walk na wschodnim froncie Wielkiej Wojny, a jej obrona urosła do symbolu heroizmu i poświęcenia setek tysięcy jej obrońców i próbujących przyjść oblężonej twierdzy z odsieczą. Wśród załogi oraz wśród oblegających walczyli przedstawiciele kilkudziesięciu narodów, w  tym bardzo wielu Polaków.